گیربکس چیست؟ بررسی عملکرد، اجزا و انواع گیربکس
گیربکس یا جعبه دنده یکی از ابزارهای سیستم انتقال قدرت است که واسطه ای بین دستگاه های تولید کننده و مصرف کننده نیرو و قدرت است.
وظیفه گیربکس ها :
وظیفه اصلی گیربکس ها، ایجاد تغییر در سرعت چرخش و گشتاور برای استفاده توسط دستگاه مصرف کننده است.به طور ساده تر یعنی گیربکس ها قدرت و سرعت مورد نیاز دستگاه ها را تامین و کنترل می کنند.گیربکس ها، سرعت و نیروی ورودی را دریافت می کنند و با اعمال تغییراتی، نیرو و سرعت ثانویه را به دستگاه مصرف کننده می دهند.
اجزای گیربکس خودرو:
محفظه یا پوسته
شافت
کلاچ
چرخ دنده
دسته دنده
کشویی دنده
ماهک و میل ماهک
بلبرینگ
عملکرد گیربکس خودرو:
عملکرد کلی به این صورت است که قدرت چرخشی را از موتور می گیرد و آن را به چرخ ها انتقال می دهد.
وقتی که ماشین روشن باشد، موتور ماشین در حال تولید نیرو است اما به چرخ ها منتقل نمی شود. با کمک کلاچ، اتصالی بین موتور و جعبه دنده به وجود می آید و گیربکس نیرو را دریافت می کند.
سپس با تغییر دنده، بین گیربکس و چرخ ها اتصال به وجود می آید و نیرو به چرخ ها منتقل می شود که باعث به حرکت درآمدن چرخ ها و ماشین می شود.
انواع گیربکس خودرو:
گیربکس های خودرو به 3 دسته اتوماتیک، نیمه اتوماتیک و دستی تقسیم می شوند.
گیربکس های دستی
در گیربکس های دستی با فشار دادن کلاچ توسط راننده، درگیری با موتور به وجود می آید و تعویض دنده از طریق دسته دنده انجام می شود.گیربکس دستی دارای دو مدل ترتیبی و غیر ترتیبی هستند.
گیربکس های اتوماتیک
در این گیربکس ها، تغییر دنده به صورت اتوماتیک و با توجه به سرعت خودرو انجام می شود و راننده هیچ نقشی در تعویض دنده ندارد.
خود گیربکس های اتوماتیک به چند دسته گیربکس AT، گیربکس AMT، گیربکس CVT و گیربکس DCT تقسیم می شوند که هر کدام کاربرد به خصوصی دارند.
گیربکس های نیمه اتوماتیک
گیربکس نیمه اتوماتیک، مدلی از گیربکس است که هم ویژگی های گیربکس دستی و هم ویژگی های گیربکس اتوماتیک را دارد.
در گیربکس نیمه اتوماتیک، تعویض دنده می تواند بین حالت دستی و حالت اتوماتیک تغییر کند. یعنی راننده می تواند انتخاب کند که گیربکس در حالت دستی باشد و خودش دنده عوض کند یا اینکه در حالت اتوماتیک باشد.
پرکاربردترین گیربکس خودرو:
در بین گیربکس های خودرو، مدل گیربکس دستی در گذشته بسیار پرکاربرد بوده اما به مرور زمان کاربرد و استفاده از گیربکس های نیمه اتوماتیک و اتوماتیک در حال افزایش است.دلیل این تغییر از گیربکس دستی به گیربکس اتوماتیک، راحتی و رفاه راننده است.