تاریخچه لیزینگ
تاریخچه لیزینگ

لیزینگ دارای تاریخ و سابقه ای کهن و چند هزار ساله است. شاید نتوان زمان دقیق و مشخصی برای سرآغاز کاربرد عملیات اجاره در زندگی بشر یافت. ولی بر مبنای آنچه که از متون باستانی بدست آمده است، اقوام ایلامی و سومری در حدود 2000 سال قبل از میلاد مسیح به نوعی اجاره داری ساده زمین، گاو، آب و تجهیزات کشاورزی می پرداخته اند. تقسیم بندی دوگانه لیزینگ به عملیاتی و مالی اولین بار در دوران رم باستان صورت گرفت. در قرون وسطی اجاره داری کشتیهای تجاری به عنوان یک رشته مهم در مبادلات اعتباری بین مردم مرسوم گردید.
در اروپای قرون میانه، لیزینگ زمین و مستغلات با توجه به قوانین سختگیرانه زمین داری و محدودیتهای شدید خصوصی سازی رونق چشمگیری یافت و به سرعت به ایالات متحده آمریکا منتقل شد. در یادداشتهای روزانه جرج واشنگتن در دهه 1840 موارد متعددی در زمینه لیزینگ کارخانجات و واگنهای راه آهن به چشم می خورد. در همین زمان، لیزینگ واگنهای راه آهن در انگلستان نیز مرسوم گردید و اولین شرکت ثبت شده لیزینگ در ماه مارس 1855 با نام شرکت واگن بیرمنگهام تاسیس شد و به اجاره واگن به معدن داران ذغال و فلزات پرداخت. در اوایل قرن بیستم، لیزینگ ماشین آلات تولید یک محصول خاص نظیر کفش و تجهیزات تلفن خصوصی در انگلستان و آمریکا گسترش یافت.
اولین شرکت مدرن و مستقل صنعت لیزینگ در سال 1952 در شهرسانفرانسیسکو تاسیس شد که تاکنون با نام شرکت بین المللی لیزینگ ایالات متحده به فعالیت ادامه داده است. تاسیس این شرکت را باید سرآغاز تشکیل موسسات مستقل لیزینگ (غیر وابسته به بانکها و یا موسسات مالی) در آمریکا به حساب آورد. زیرا بانکها، طبق قانون فدرال کمیسیون ارز، تا اوایل دهه 1960 از فعالیت لیزینگ به صورت موجر ممنوع بودند. به هر حال رسوخ و رونق لیزینگ در اقتصاد ایالات متحده در شروع دهه 1950 را که با رونق اقتصادی این کشور در سالهای بعد از جنگ جهانی دوم مقارن گردیده بود، باید سرآغاز تحولات همه جانبه و فراگیر این صنعت به حساب آورد. به همین ترتیب لیزینگ از اوایل دهه 1960 در سرتاسر اروپای غربی گسترش یافت و مقارن با همین سالها به ژاپن رسید.
خوشبختانه رونق و پویایی لیزینگ خیلی زود از محدوده جهان توسعه یافته فراتر رفت و به آفریقا، آمریکای لاتین و آسیا اشاعه یافت. اولین شرکت لیزینگ در آفریقا در سال 1965 در زیمبابوه تاسیس شد و نخستین آن در هندوستان در سال 1973 بوجود آمد و در این کشور پهناور به آنچنان شکوفایی رسید که در پایان سال 1984 تعداد این شرکتها به بیش از هفتصد شرکت بالغ شد. همگی این شرکتها به اجاره داری اموال منقول نسبتاً کم بها نظیر چرخهای خیاطی اشتغال ورزیدند.
شرکت مالی بین المللی (IFC) وابسته به بانک جهانی که با هدف تشویق سرمایه گذاری و رونق اقتصادی در کشورهای جهان سوم تاسیس گردیده است، به سهم خود کوششهای ذی قیمتی برای توسعه لیزینگ در کشورهای در حال توسعه به عمل آورد. کره جنوبی اولین کشوری بود که IFC به مشارکت در صنعت لیزینگ آن کشور پرداخت و شرکت توسعه لیزینگ کره جنوبی را در سال 1977 با حمایتهای عملیاتی و دانش فنی شرکت ژاپنی لیزینگ شرق بنیان نهاد. متعاقب این اقدام صنعت لیزینگ در کشورهای در حال رشد آمریکای لاتین، آفریقا و آسیا با بهره گیری از حمایتهای مالی و مشورتی IFC به سرعت گسترش یافت.
موسسه فوق طبق آمار اعلام شده از جانب شرکت یورومانی از سال 1977 تا پایان سال 2003 بیش از 1006 میلیون دلار، در 54 کشور در حال توسعه و در 103 شرکت لیزینگ این کشورها سرمایه گذاری کرده است.
گفتنی است که این موسسه در سال 1382 مذاکراتی را با شرکت بانک کارآفرین برای تاسیس یک شرکت لیزینگ برای اجاره اقلام سنگین راهسازی و ساختمانی به عمل آورد.
لیزینگ در ایران، مقارن با اشاعه آن در اقتصاد کشورهای آسیایی و آمریکایی لاتین، در اواسط دهه 1970 پدیدار شد. به این ترتیب سال 1975 را باید سال آغاز فعالیت لیزینگ در ایران دانست.
فرانسویان اولین پایه گذاران این صنعت در ایران بوده اند. به این ترتیب سال 1975 را باید سال آغاز فعالیت لیزینگ در ایران دانست. به این گونه که برادران آیسه که در قالب شرکت سیتروئن به تولید محصولات آن شرکت در ایران و داد و ستد با فرانسویان مشغول بودند، با مشارکت موسسه سوسیه جنرال فرانسه، بانک اعتبارات ایران وقت و بعضی سرمایه داران خصوصی، اولین سنگ بنای لیزینگ را با تاسیس شرکت لیزینگ ایران پایه گذاری نمودند.
دو سال بعد دومین شرکت نیز باز با مشارکت فرانسویان و چند بانک داخلی، به نام شرکت آریا لیزینگ که در حال حاضر لیزینگ صنعت و معدن نامیده می شود راه اندازی شد.
محدود شدن عملیات لیزینگ به وجود تنها دو شرکت فوق و عدم امکان گسترش و رونق آن، به رغم مشروعیت یافتن در قانون عملیات بانکی بدون ربا (تحت عنوان اجاره به شرط تملیک) تا سال 1373 ادامه داشت.
در این سال اولین هسته تشکیلاتی خصوصی لیزینگ که در اواخر سال 1370 تاسیس شده بود، وارد چرخه فعالیت شد ولی هنوز هم لیزینگ طبعاً نتوانسته بود که جایگاه واقعی خود را در بازار تشکیل سرمایه و عرضه تولید محصولات صنعتی بیابد و در برابر وجود شرایط انبساطی در اقتصاد کشور بعد از جنگ تحمیلی و هدفگذاریهای استراتژیک دولت و ارکان سیاستگذاریهای اقتصادی در برنامه های عمرانی برای تحکیم جایگاه بخش غیر دولتی و کاهش نقش تصدیگری دولت که زمینه های لازم را برای افزایش نقش سرمایه گذاریهای خصوصی فراهم آورد، سهم صنعت لیزینگ در اقتصاد کشور بسیار ناچیز بود.
جهش شدید و تحول محسوس ویکباره در این مقوله، پس از 25 سال سکوت، انزوا و محدودیت از نیمه دوم سال 1379 اتفاق افتاد و شرکتهای لیزینگ یکی پس از دیگران وارد بازار شدند.
شرکتهای خودرو سازی و تعدادی از صاحبان صنایع و افراد مطلع و با تجربه از پیشگامان این تحول بودند.
رشد کمی (ونه کیفی) لیزینگ درسالهای 82-1380 تداوم یافت به طوری که در پایان سال 1382 تعداد شرکتها به 63 فقره و جمع سرمایه گذاری در تاسیس آنها به حدود 600 میلیارد ریال رسید.
جالب توجه آنکه روند تاسیس این شرکتها در سال 83 نیز کماکان حفظ گردید و تاسیس 24 شرکت فقط در پنج ماهه اول سال 83 مجموع تعداد شرکتهای لیزینگ را در کشور به 87 شرکت و جمع سرمایه ثبتی آنها را به حدود 650 میلیارد ریال بالغ گردانید.
طبق آخرین آمار، تعداد شرکتهای لیزینگ در پایان سال 83 بالغ بر 200 شرکت با سرمایه 2000 میلیارد ریال گردید. در بهمن ماه 1390 شرکت های لیزینگ دارای مجوز از سوی بانک مرکزی 36 شرکت می باشند که در حقیقت حجم عمده عملیات لیزینگ را در کشور به خود اختصاص داده اند.
نظر دهید